Gastblog door Leon Janssens.

Als we aan documentaires denken, denken we al snel aan wilde dieren, weidse landschappen en de wervende stem van de Britse documentairemaker David Attenborough. In de jaren 1960 onderwierpen filmmakers echter een heel ander thema aan hun kritische cameralens: seks. Zulke films waren een ‘Duitse specialiteit’. Via een achterpoortje in de wetgeving, waarmee de autoriteiten wetenschappelijke kennis wilden beschermen tegen censuur, produceerde de porno-industrie massaal ‘maatschappelijk verantwoorde’ pornofilms. De bedoeling was natuurlijk vooral om de kijker zoveel mogelijk ontblote borsten en seksscènes te tonen.

Afbeelding uit Aris, Bruxelles la nuit: physiologie des établissements nocturnes de Bruxelles, Brussel, 1871.

Dat pornografen hun erotische teksten en beeldmateriaal vermomden als wetenschappelijke kennis was niets nieuw onder de zon. Vanaf 1840 werden er bijvoorbeeld boeken geschreven waarin specifieke volkeren, steden en sociale groepen zoals vrouwen en de lagere sociale klassen wel erg grondig uit de doeken werden gedaan. Een mooi voorbeeld is het boek Bruxelles la nuit: physiologie des établissements nocturnes de Bruxelles waarin elk Brussels bordeel, en de aanwezige vrouwen, in geuren en kleuren worden beschreven.

De pornodocumentaire uit de jaren 1960 diende dan wel niet als erotische stadsgids, toch zijn de gelijkenissen groot. Ook deze films schonken vooral aandacht aan het seksleven van specifieke sociale groepen zoals huisvrouwen, schoolmeisjes en prostituees. De meest bekende en populaire serie was Schoolgirl Report waarin het seksleven van middelbare schoolmeisjes centraal staat. In de periode 1970-1980 ging er quasi geen week voorbij waarin niet een van de meer dan tien episodes in Vlaanderen werd vertoond. Het succes van dat soort films ontging ook de Katholieke Filmliga niet. Die organisatie trachtte de katholieke Vlaming via recensies op de hoogte te houden van welke film hij wel, maar vooral ook niet, moest gaan bekijken. Zo schreef zij in 1973 een filmrecensie voor de film Hausfrauen Report waarin ze stelden: “De techniek is gekend, aan de hand van voorbeelden wordt er wetenschappelijk kommentaar geleverd die uiteraard kort en krachtig is opdat het aangehaald voorbeeld in het lang en in het breed uit de ‘kleren’ zou kunnen gedaan worden”.

Leon Janssens is als aspirant van het FWO verbonden aan de onderzoeksgroep Moderniteit en Samenleving 1800-2000 van de KU Leuven. Hij bestudeert de angst voor pornografie op het einde van de negentiende eeuw.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.