Tijdens de zomervakantie polsen we naar het favoriete cultuurhistorische leesvoer van onze onderzoekers. Kaat Wils bijt de spits af.

  1. The Woman Beneath the Skin

Hoofdfiguren in dit boek zijn de vroeg-achttiende-eeuwse Duitse arts Johannes Pelargius Storch en zijn patiënten. Zij ervoeren en interpreteerden hun lichaam op een manier die wezenlijk anders is dan wat we vandaag gewend zijn. Van een man wiens lichaam zoveel melk produceerde dat hij er kaas van maakte, keek Storch niet op. Barbara Duden doet dat evenmin. Op uiterst behoedzame wijze toont deze Duitse historica hoe het lichaam zowel materialiteit als cultuur is, en hoe gender in die achttiende-eeuwse plattelandswereld niet vanuit lichamelijke kenmerken van mannen en vrouwen werd gedefinieerd.

Barbara Duden, The Woman Beneath the Skin. A Doctor’s Patients in Eighteenth-Century Germany (Harvard University Press 1991; oorspronkelijke Duitse uitgave 1987).

  1. Publieke werken

Dit boek vertelt het tragische verhaal van de laat-negentiende-eeuwse Amsterdamse vioolbouwer Walter Vedder en zijn neef, de oude apotheker Anijs uit Hoogeveen. De eerste vecht tegen de nietsontziende modernisering van de stad, gesymboliseerd door de bouw van het centraal station en het hotel Victoria. De tweede richt zijn idealisme en persoonlijke frustratie op het lot van de arme bewoners van de naburige veenkolonie. Thomas Rosenbooms boek leest als een negentiende-eeuwse roman, strak van opbouw, zonder ironie, in een taal en stijl die uit een andere wereld lijken te komen. Slechts de ijzingwekkend precieze psychologische portretteringen en de zintuiglijkheid die het boek uitademt, verraden de jonge leeftijd van het werk.

Thomas Rosenboom, Publieke werken (Querido 1999).

  1. Thessaloniki. Stad van geesten 1430-1950

De Britse historicus Mark Mazower vertelt in dit boek de tumultueuze geschiedenis van de multiculturele stad Thessaloniki, van bij de inname in 1430 van de Byzantijnse stad door de Osmanen, tot in de twintigste eeuw. Toen werd de stad Grieks, nadat de moslims waren verdreven en Griekse christenen werden geïmporteerd, en vervolgens, een oorlog verder, de joden, die al eeuwenlang een belangrijke bevolkingsgroep vormden, werden gedeporteerd. Mazowers boek is een echte biografie, een spannend boek dat het beste van een lineair verhaal met oog voor detail verenigt met de nuance en de brede blik die eigen zijn aan de academicus. Voor wie nog geen vakantiebestemming heeft, is dit een absolute aanrader.

Mark Mazower, Thessaloniki. Stad van geesten 1430-1950 (Contact 2005; oorspronkelijke Engelse uitgave 2004).

  1. De Thibaults

Nog zo’n heerlijk negentiende-eeuws aandoende historische roman in de beste realistische traditie. Het boek vertelt het verhaal van twee broers uit een katholiek burgerlijk gezin, van de Belle Epoque tot in de Eerste Wereldoorlog. Ook hier staan de personages centraal, in al hun complexiteit en irrationaliteit, met schitterende dialogen. Het was dankzij Tom Verschaffel dat ik dit boek (en de Nobelprijswinnende auteur) leerde kennen – benieuwd of het ook in zijn top 5 is terechtgekomen…

Roger Martin du Gard, De Thibaults, (2 delen, Meulenhoff 2014-2015; oorspronkelijke Franse uitgave 1922-1940).

  1. Le Linge du Palais-Bourbon

De Franse historica en sociologe Gardey brengt in dit boek een ongewone geschiedenis van het Franse parlement. Centraal staat de vraag hoe de materiële, ruimtelijke en lichamelijke organisatie van het parlement mee vorm gaven aan wat politieke vertegenwoordiging betekende. De kelders en de coulissen waar dienstboden, wasvrouwen en stenografen zich bevonden, krijgen evenveel aandacht als de plenaire zaal en haar meubilair. Het boek toont onder meer hoe er zich in de negentiende eeuw een langzame masculinisering van de Assemblée voltrok en hoe moeizaam de feminisering van het personeel na de Tweede Wereldoorlog bleek. Voor wie nieuwsgierig is: op donderdag 21 september is de auteur te gast in Leuven om over haar boek te spreken – allen welkom.

Delphine Gardey, Le Linge du Palais-Bourbon. Corps, matérialité et genre du politique à l’ère démocratique (Le Bord de l’eau 2015).

Kaat Wils is het hoofd van de onderzoekgroep Cultuurgeschiedenis. Ze doet onderzoek naar de geschiedenis van de humane en biomedische wetenschappen, de geschiedenis van gender en lichamelijkheid, onderwijsgeschiedenis en geschiedenisdidactiek.

Titelfoto: Andy Robert (CC-BY)

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.