Tussen de wereldoorlogen gingen honderden, vaak jonge Belgische wetenschappers met een reisbeurs naar de Verenigde Staten. Van veel van deze reizen zijn verslagen bewaard gebleven, die een beeld geven van de Europese kijk op Amerika. In zijn verslag uit 1929 waarschuwde de Luikse biochemicus Marcel Florkin voor een al te gemakkelijk oordeel. De Belgen moesten zelf in contact treden met de Amerikanen en niet vervallen in de clichématige ophemeling of afwijzing. Niet alles was fantastisch in Amerika, maar evenmin vormden de Verenigde Staten ‘a nation of Babbitts, of soulless automatons’.
Ondanks Florkins waarschuwing was de waarneming van de Belgische wetenschappers gestandaardiseerd. Steeds weer kwamen de beelden van het dynamische Amerikaanse leven voorbij: de auto, de wolkenkrabber, de democratische omgangsvormen. Velen bewonderden de wetenschappelijke uitrusting en stand van zaken. Anderen maakten zich even clichématig zorgen over de oprukkende populaire cultuur en het gebrek aan originaliteit. Voor deze laatsten waren de bewoners van de Verenigde Staten wel degelijk ‘Babbitts’ – naar de door Sinclair Lewis geschapen romanfiguur.
Babbitt, uit 1922, is dan ook een onweerstaanbare satire op het leven in de fictieve middelgrote stad Zenith. George Follansbee Babbit is een makelaar in immobiliën; hij bezit een modern huis in een buitenwijk dat van alle gemakken voorzien is; hij heeft een snelle auto en een elektronische sigarenaansteker, een degelijk ‘vrouwtje’ en drie opgroeiende kinderen. Babbitt is lid van de Boosters, een club van Zenithse heren die het erg met zichzelf hebben getroffen en die, even enthousiast als oppervlakkig, hun stad willen opstuwen in de vaart der volkeren.
Lewis’ beschrijving van Babbitt, zijn Werdegang en zijn soortgenoten bespot precies dat wat vele Europeanen in Amerika afwezen: het gebrek aan cultuur, de snelheidsgekte, de schreeuwerigheid, het materialisme. In 1930 kreeg Lewis als eerste Amerikaan de Nobelprijs voor de literatuur, ook voor zijn even scherpe romans Main Street (over een klein Amerikaans dorp) en Arrowsmith (over de Amerikaanse wetenschap). Het oordeel over de Verenigde Staten dat erin naar voren komt mag kort door de bocht zijn, het werd – ook getuige de verslagen van de Belgische wetenschappers – wél breed gedeeld. En het is heerlijk om te lezen, bijvoorbeeld als Babbitt in de trein in gesprek raakt met ‘het type mannen dat hij kwalificeerde als de Beste Kerels Die Je Ooit Zult Tegenkomen, Echt Geschikte Lui’:
‘Voor hen was de Romantische Held niet meer de ridder, de troubadour, de cowboy, de piloot of de dappere jonge officier van justitie, maar de geweldige verkoopdirecteur, die op zijn glazen bureaublad een Marktanalyse had liggen, die Doorzetter als adellijke titel voerde en die zich samen met al zijn jonge samoerai inzette voor het kosmische ideaal van Verkopen – niet het verkopen van iets specifieks, voor of aan iemand in het bijzonder, maar puur het Verkopen.’
Gelukkig is Babbitt sinds vorig jaar weer in Nederlandse vertaling beschikbaar.
Pieter Huistra is gastblogger. Hij is als universitair docent theorie van de geschiedenis verbonden aan de Universiteit Utrecht. Zijn onderzoek betreft de wetenschapsgeschiedenis in breedste zin, van de geesteswetenschappen tot de natuur- en biomedische wetenschappen.